Amerykańskie Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorób (CDC) zachęca do szczepień przeciw grypie w ramach ciekawej kampanii „Od dzikiego do łagodnego” (Wild to mild) (https://www.cdc.gov/flu/resource-center/shareable-resources.htm), w której szczepionka przeciw grypie może zmienić przebieg choroby z groźnej w łagodną. Urocze stworzenia ilustrują, w jaki sposób szczepionka może ujarzmić atak grypy, zmniejszając jej siłę ze słonia, lwa, goryla do siły, myszy, kotka czy małpki.
Hasło kampanii może zaskoczyć tych, którzy są przyzwyczajeni do dosadnego sposobu mówienia o szczepionkach: zaszczepić się lub zachorować. Celem kampanii „Od dzikiego do łagodnego” jest jednak bardziej prawdziwe i pełne niuansów przedstawienie korzyści płynących ze szczepień przeciw grypie, która – jak pokazują dane naukowe- skuteczniej ogranicza poważne skutki choroby, niż całkowicie jej zapobiega.
„Mamy tendencję do czarno-białego podejścia do szczepionek: «jeśli się zaszczepisz, uchronisz się przed tą konkretną chorobą»” – mówi Sarah Bauerle Bass, specjalistka ds. społecznych i behawioralnych na Temple University, która koncentruje się na informowaniu o zdrowiu i ryzyku. „Zaletą jest to, że jest to bardzo prosty przekaz. Wadą jest to, że niekoniecznie oddaje rzeczywistość szczepionek, co oznacza, że czasami można zachorować, mimo tego że jest się zaszczepionym”.
Stopień ochrony, jaki zapewnia szczepionka, zależy od choroby, przeciw której jest skierowana. W przypadku niektórych szczepionek, np. przeciw odrze i polio, podejście czarno-białe jest zasadniczo prawdziwe, mówi William Schaffner, profesor chorób zakaźnych na Uniwersytecie Vanderbilt. Jeśli jako dziecko otrzymałeś podstawowy schemat szczepień, prawdopodobieństwo, że kiedykolwiek złapiesz konkretną chorobę, jest znikome: około 1 procent. Ale grypa nie działa w ten sam sposób. Odra i polio to wirusy stabilne, podczas gdy wirus grypy cały czas regularnie mutuje, pozwalając jej ominąć nasz układ odpornościowy, nawet jeśli został przeszkolony w identyfikowaniu patogenu poprzez wcześniejsze zakażenie lub szczepienie.
Skład szczepionki przeciw grypie jest co roku uaktualniany, tak aby był najbardziej zgodny z krążącymi w populacji szczepami wirusa grypy. Nawet w sezonach, w których skład szczepionki odpowiada krążącym w populacji wirusom skuteczność szczepionki szacowana jest w zakresie 40- 60%. W opinii publicznej takie wyniki nie są imponujące. Postrzegana „niska” ochrona może powodować, że ludzie wahają się czy się zaszczepić. Powszechnie panuje przekonanie, że szczepionka przeciw grypie nie działa. Wielu pacjentów myśli, że jeżeli zostaną zaszczepieni, a potem zachorują, szczepionka zawiodła.
Badacze zachęcają do zmiany sposobu przekazu informacji na temat działania szczepionki przeciw grypie. Łagodna grypa występuje głównie w drogach oddechowych, gdzie mechanizmy obronne wywołane szczepionką nie są tak skuteczne, ponieważ nie mogą dotrzeć do powierzchni błon śluzowych na przykład nosa. To właśnie tam wirus może najpierw przedostać się do organizmu i wywołać łagodne objawy grypy, takie jak katar, stąd szczepienie niewiele pomaga w walce z tymi infekcjami. Zamiast tego szczepionka wytwarza mechanizmy obronne, które działają w narządach organizmu – na przykład w sercu, wątrobie i nerkach – i mogą powstrzymać wirusa przed przedostaniem się do narządów, gdzie może spowodować ciężką lub potencjalnie zagrażającą życiu infekcję. W przypadku grypy szczepienie nie polega na ogólnej redukcji infekcji, ale na zmniejszeniu liczby setek tysięcy hospitalizacji i dziesiątek tysięcy zgonów, które choroba powoduje każdego roku.
Celem kampanii „Od dzikiego do łagodnego” jest przeciwstawienie się poglądowi, że szczepionka przeciw grypie nie działa, i przedstawienie dokładniejszego zrozumienia celu szczepionki. Podejście „Od dzikiego do łagodnego” rozwiązuje także inne powszechne błędne przekonanie: że grypa to choroba łagodna. Naukowcy z CDC „kładą nacisk na powagę choroby, nie strasząc ludzi, i dodają im sił” – mówi Saad Omer, epidemiolog i dziekan O’Donnell School of Public Health na University of Texas Southwestern. „Mówią: «To może być dzikie, ale możesz sprawić, że będzie łagodne, bo masz do tego moc»”. Howard Markel, lekarz i historyk medycyny na Uniwersytecie Michigan, twierdzi, że widzi dramatyczną zmianę w ogólnym sposobie myślenia społeczeństwa o szczepionkach. „Jeśli dorastałeś w latach czterdziestych, pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku, szczepionki były jak prezent” – mówi Markel. Zauważa, że w przeciwieństwie do współczesnej szczepionki przeciw grypie, której coroczne kampanie kierowane są do wszystkich dorosłych, wówczas szczepionki dotyczyły głównie dzieci. Obecnie ogólny odbiór szczepionek jest znacznie bardziej neutralny – a w niektórych przypadkach głęboko sceptyczny – a poglądy są spolaryzowane politycznie. „Nasza tolerancja jest również mniejsza w przypadku jakichkolwiek błędów dotyczących doskonałości nauki i medycyny” – mówi.
Badacze zdają sobie sprawę, że niektóre osoby nigdy nie zaszczepią się przeciw grypie, stąd też podkreślają zasadność działań edukacji na temat szczepień, która pomoże zwiększyć ich rozpowszechnienie wśród niezdecydowanych osób. „Rozpoczynając kampanię mamy świadomość, że nigdy nie uzyskamy stanu zaszczepienia 100%- mówi Bass. „Tak naprawdę celem jest duża grupa niezdecydowanych, która przy odpowiednich komunikatorach może z większym prawdopodobieństwem podjąć decyzje o szczepieniu. W ten sposób kampania „Od dzikiego do łagodnego” oddaje samą naturę szczepionki przeciw grypie, która nie może zapobiec wszystkim infekcjom, ale mimo to może zmniejszyć skutki choroby. „Dzięki tej szczepionce możemy zrobić wiele dobrego” – mówi Schaffner. „Możemy zmienić stan groźny (ciężki przebieg choroby/hospitalizacja) w łagodny, czekając na opracowanie nowej uniwersalnej szczepionki. Dopóki badacze jej jeszcze nie opracowali zróbmy wszystko, co w naszej mocy, na bazie dostępnych szczepionek.
The Flu Vaccine Works—In a Way Most People Don’t Appreciate.
