J.I. Ward, J.D. Cherry, S.-J. Chang, M.S.S. Partridge, H. Lee, J. Treanor, D.P. Greenberg, W. Keitel, S. Barenkamp, D.I. Bernstein, R. Edelman, K. Edwards
The New England Journal of Medicine, 2005; 353: 1555-1563
Opublikowano w Medycyna Praktyczna Suplement „Szczepienia” 2008/01
Wprowadzenie
Dzięki wprowadzeniu wiele lat temu powszechnych szczepień przeciwko krztuścowi znacznie zmniejszyła się liczba zachorowań na krztusiec u niemowląt i dzieci, jednak nie udało się wyeliminować całkowicie pałeczek Bordetella pertussis z populacji. W ciągu ostatnich 10 lat zaobserwowano zwiększenie liczby zachorowań na krztusiec zarówno wśród nieszczepionych dzieci, jak i osób dorosłych (zwłaszcza starszych). Najprawdo podobniej wynika to ze stopniowego zmniejszania się poziomu ochrony po szczepieniu we wczesnym dzieciństwie (p. Med. Prakt. Pediatr. 4/2000, s. 87-88 – przyp. red.). Chorzy stanowią ważny rezerwuar pałeczek krztuśca i źródło zakażenia dla niemowląt, które ze względu na wiek nie zostały jeszcze w pełni uodpornione. Krztusiec u niemowląt charakteryzuje się dużą śmiertelnością. Aby zwiększyć skuteczność profilaktyki krztuśca, rozważa się wprowadzenie dodatkowej dawki szczepionki przeciwko krztuścowi u młodzieży i dorosłych.
Pytanie kliniczne
Czy szczepienie młodzieży i dorosłych bezkomórkową szczepionką przeciwko krztuścowi zawierającą 3 antygeny pałeczek krztuśca jest bezpieczne i skuteczne w zapobieganiu zachorowaniom na krztusiec?
Metodyka
wieloośrodkowe badanie z randomizacją trwające 2,5 roku, podwójnie ślepa próba; analiza ITT
Lokalizacja
8 ośrodków w USA
Badani
Kryteria kwalifikujące: zdrowe nastolatki i dorośli w wieku 15-65 lat.
Kryteria wykluczające: m.in. upośledzenie odporności, przewlekła choroba, ciąża, zachorowanie na krztusiec lub szczepienie przeciwko krztuścowi w ciągu poprzedzających 5 lat, przyjmowanie immunoglobulin lub preparatów krwi w ciągu poprzedzających 3 miesięcy, nadwrażliwość na którykolwiek składnik szczepionki.
Wyjściowo badane grupy nie różniły się znamiennie pod względem cech demograficznych i klinicznych (tab.).
Tabela. Wyjściowa charakterystyka badanej populacjia
| wiek | 34,8 roku |
| mężczyźni | 33% |
| szczepienie przeciwko krztuścowi w dzieciństwie | 73% |
| palenie papierosów | 17% |
a wybrane cechy, przybliżone wartości średnie dla obu grup
_______________________________________________
Interwencja
Uczestników badania przydzielano losowo do jednej z 2 grup, w których otrzymywali domięśniowo jedną dawkę odpowiednio:
– szczepionki przeciwko krztuś cowi zawierającej 3 antygeny pałeczek krztuśca (bezkomórkową, zawierającą 8 µg toksoidu krztuścowego, 8 µg hemaglutyniny włókienkowej i 2,5 µg pertaktyny; skład odpowiadający komponentowi krztuścowemu w szczepionce Boostrix);
– szczepionki przeciwko WZW typu A – grupa kontrolna.
Punkty końcowe lub oceniane zmienne
– główny: krztusiec;
– dodatkowe: (1) choroba przebiegająca z kaszlem utrzymującym się przez >=5 dni, (2) poważne działania niepożądane w okresie 2,5 roku od szczepienia.
Definicja:
– krztusiec – wystąpienie po upływie 28 dni od szczepienia i utrzymywanie się przez >=5 dni charakterystycznego kaszlu oraz potwierdzenie rozpoznania krztuśca na podstawie badań mikrobiologicznych i serologicznych wykonanych w ciągu 14 dni od początku choroby.
Wyniki
Do badania zakwalifikowano 2781 osób, w tym 1391 z nich otrzymało szczepionkę przeciwko krztuścowi, a 1390 szczepionkę przeciwko WZW typu A. 94% osób obserwowano przez ponad 12 miesięcy, a 80% przez 18-24 miesięcy (mediana okresu obserwacji – 22 miesiące). W ciągu 2,5-letniego okresu obserwacji zarejestrowano 2672 epizody choroby z kaszlem utrzymującym się przez >=5 dni (0,63 epizodu/osobę/rok, bez różnic w częstości między grupami). Zapadalność na krztusiec w grupie kontrolnej wynosiła 370-450 przypadków/100 000 osób/rok. W grupie, która otrzymała szczepionkę przeciwko krztuścowi, w porównaniu z grupą kontrolną, stwierdzono mniejszą liczbę zachorowań na krztusiec (1 przypadek vs 9 przypadków). Skuteczność szczepionki przeciwko krztuścowi w zapobieganiu zachorowaniom na krztusiec wynosiła 89% (95% CI: 16-99), a po uwzględnieniu poprawki na czas trwania choroby – 92% (95% CI: 32-99).
Poważne działania niepożądane występowały z podobną częstością w obu grupach (4 vs 5%; RR*: 0,87 [95% CI: 0,64-1,19]) i według badaczy nie mały związku ze szczepieniem.
(* obliczone przez autora opracowania na podstawie danych zawartych w artykule)
