dr hab. n. med. Leszek Szenborn, dr n. med. Jacek Mrukowicz, mgr Małgorzata Ściubisz, prof. dr hab. n. med. Jacek Wysocki, dr n. med. Hanna Czajka, dr n. med. Ilona Małecka, dr n. med. Ewa Talarek, dr hab. n. med. Ernest Kuchar, dr n. med. Joanna Kazubska
Skróty: CI – przedział ufności, IChP – inwazyjna choroba pneumokokowa, PCV‑7 – 7‑walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, PCV‑10 – 10‑walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, PCV‑13 – 13‑walentna skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom 28
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia wszystkie niemowlęta urodzone po 31 grudnia 2016 roku są obowiązkowo szczepione przeciwko pneumokokom. Do realizacji szczepień obowiązkowych w ramach Programu Szczepień Ochronnych (PSO) w 2017 roku Ministerstwo Zdrowia zakupiło skoniugowaną szczepionkę 10‑walentną (PCV‑10), a szczepienie podstawowe dzieci nienależących do grup ryzyka odbywa się w schemacie uproszczonym 2+1. U dzieci urodzonych przedwcześnie i w innych grupach ryzyka obowiązuje natomiast schemat zalecany przez producenta szczepionki dla danej grupy wiekowej (czyli w przypadku niemowląt w pierwszym półroczu życia 3+1).
Zalecenie
W świetle danych o podobnej skuteczności obu dostępnych aktualnie skoniugowanych szczepionek w profilaktyce inwazyjnej choroby pneumokokowej (IChP) u dzieci (p. Med. Prakt. Szczepienia 1/2017, s. 25–26 oraz s. 27–37 – przyp. red.), po analizie opublikowanych danych naukowych oraz dokonaniu bilansu korzyści i potencjalnego ryzyka, Zarząd Polskiego Towarzystwa Wakcynologii zaleca, aby:
- w sytuacji, gdy rodzice zdecydują się na podanie dziecku szczepionki 13‑walentnej (PCV‑13) w ramach szczepień zalecanych (odpłatnych), stosować te same zasady dotyczące terminów i liczby podanych dawek szczepienia podstawowego, jak zalecane w PSO (tj. w populacji zdrowych niemowląt urodzonych w fizjologicznym terminie schemat uproszczony 2+1).
Uzasadnienie
Możliwość skorzystania z tego uproszczonego schematu dla PCV‑13 w ramach szczepień zalecanych, zgodnie z zapisem w Charakterystyce Produktu Leczniczego tego preparatu, wynika ze stosowania innej szczepionki skoniugowanej (PCV‑10) w całej populacji dzieci, co stwarza warunki do stopniowego wytworzenia ochrony populacyjnej rekompensującej mniejszą liczbę dawek w pierwszym półroczu życia. Schemat 2+1 dla szczepień powszechnych w ramach PSO zarejestrowano także dla PCV‑10 i na tej podstawie wprowadzono go do aktualnego kalendarza szczepień.
W praktyce pierwsze szczepienia obowiązkowe przeciwko pneumokokom rozpoczęły się na początku marca 2017 roku i od tej pory niemowlęta zaczynające cykl uodpornienia przeciwko pneumokokom także odpłatną szczepionką w ramach szczepień zalecanych można szczepić według schematu uproszczonego 2+1.
W ocenie skuteczności klinicznej szczepionek przeciwko pneumokokom bierze się pod uwagę 2 cele:
- zapobieganie IChP
- wpływ szczepień na nosicielstwo serotypów pneumokoka uwzględnionych w ich składzie, co jest istotne dla uzyskania dodatkowego
Dysponujemy dowodami naukowymi, ale tylko w odniesieniu do dzieci urodzonych w fizjologicznym terminie porodu, że skuteczność schematu 2+1 jest praktycznie zbliżona do efektów schematu 3+1. Dobrą skuteczność programów szczepień w schemacie 2+1 potwierdzono w badaniach epidemiologicznych obu aktualnie dostępnych szczepionek skoniugowanych (PCV‑10 i PCV‑13). Zaobserwowane różnice immunogenności na korzyść większej liczby dawek w pierwszym półroczu życia są niewielkie, dlatego w wielu krajach stosuje się schemat uproszczony, który jest nie tylko łatwiejszy w realizacji współczesnego, rozbudowanego PSO, ale także efektywniejszy kosztowo.
Dobrą skuteczność schematu 2+1 w zapobieganiu IChP potwierdzają wyniki badań z randomizacją, które przeprowadzono ze szczepionkami PCV‑7 i PCV‑10, oraz liczne badania obserwacyjne, w których – w różnych krajach lub ich prowincjach – porównano rzeczywistą skuteczność kliniczną w okresie przed wprowadzeniem szczepień w różnych schematach (3+1, 2+1, 3+0 i 2+0) oraz po ich wprowadzeniu (tab. 1.). Te ostatnie badania podsumowano w metaanalizie, wykazując podobną skuteczność schematów 3+1 i 2+1, także w od‑ niesieniu do wpływu szczepień na nosicielstwo serotypów pneumokoka uwzględnionych w szczepionkach. Podobne wyniki uzyskano w ocenie skuteczności profilaktyki pozaszpitalnego zapalenia płuc (tab. 2.)
Opublikowano w: Medycyna Praktyczna Szczepienia 2/2017, s.27-30.
