K.A. Poehling, T.R. Talbot, M.R. Griffin, A.S. Craig, C.G. Whitney, E. Zell, C.A. Lexau, A.R. Thomas, L.H. Harrison, A.L. Reingold, J.L. Hadler, M.M. Farley, B.J. Anderson, W. Schaffner
JAMA, 2005; 295: 1668-1674
Wprowadzenie
Streptococcus pneumoniae jest przyczyną zakażeń inwazyjnych, które u małych dzieci mogą przebiegać pod różnymi postaciami klinicznymi. Najczęściej są to: zapalenie płuc, bakteriemia i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Od 2000 roku w USA obowiązuje powszechne szczepienie dzieci w wieku 2.-23. miesiąca życia nową, 7-walentną, skoniugowaną szczepionką przeciwko S. pneumoniae (PCV7). W efekcie prowadzonych szczepień zaobserwowano rzadsze występowanie inwazyjnych zakażeń pneumokokowych w całej populacji, co sugeruje, że powszechne szczepienie dzieci zmniejsza liczbę zachorowań również w grupach nieszczepionych. Nie oceniano natomiast, czy szczepienie przeciwko pneumokokom dzieci w wieku 2.-23. miesiąca życia zabezpiecza przed zachorowaniem również noworodki i nieszczepione niemowlęta.
Pytanie kliniczne
Czy wprowadzenie powszechnego szczepienia dzieci w wieku 2.-23. miesiąca życia 7-walentną, skoniugowaną szczepionką przeciwko S. pneumoniae wpływa na częstość występowania inwazyjnej choroby pneumokokowej wśród noworodków i niemowląt do 90. dnia życia w porównaniu z okresem przed szczepieniami?
Metodyka
badanie obserwacyjne z historyczną grupą kontrolną (badanie następstw)
Lokalizacja
8 stanów w USA
Badani
Kryteria kwalifikujące: noworodki i niemowlęta do 90. dnia życia urodzone w okresie od 1 lipca 1997 roku do 30 czerwca 2004 roku.
Opis metody
Badanie prowadzono w latach 1997-2004. Wszystkie dzieci urodzone w tym okresie obserwowano przez 3 miesiące pod kątem wystąpienia inwazyjnej choroby pneumokokowej (IChP). Czas trwania badania obejmował:
– okres 3 lat przed wprowadzeniem szczepionki PCV7 (od 1 lipca 1997 r. do 30 czerwca 2000 r.);
– okres przejściowy (od 1 lipca 2000 r. do 30 czerwca 2001 r.) nieuwzględniony w analizie;
– okres 3 lat po wprowadzeniu szczepionki PCV7 (od 1 lipca 2001 r. do 30 czerwca 2004 r.).
Punkty końcowe lub oceniane zmienne
– główny: IChP;
– dodatkowe: (1) manifestacja kliniczna IChP; (2) zgon z powodu IChP; (3) IChP wywołana przez typy serologiczne S. pneumoniae zawarte w szczepionce; (4) IChP wywołana przez typy serologiczne S. pneumoniae niezawarte w szczepionce; (5) IChP wywołana przez typy serologiczne S. pneumoniaeoporne na antybiotyki.
Definicje:
– IChP – wyizolowanie S. pneumoniae z krwi, płynu mózgowo-rdzeniowego, płynu opłucnowego, płynu stawowego lub z innych miejsc organizmu, które powinny być jałowe;
– manifestacja kliniczna IChP – objawy kliniczne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia płuc, zapalenia stawów i kości lub izolowanej bakteriemii;
– typy serologiczne S. pneumoniae zawarte w szczepionce: 4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F, 23F.
Wyniki
W okresie od 1 lipca 1997 roku do 30 czerwca 2004 roku stwierdzono 170 przypadków IChP wśród urodzonych w tym czasie noworodków i niemowląt do 90. dnia życia; w tym 89 przypadków IChP wykryto w okresie 3 lat przed wprowadzeniem szczepionki PCV7 (na 759 739 żywo urodzonych noworodków) i 57 przypadków IChP w okresie 3 lat po wprowadzeniu szczepionki (na 794 106 żywo urodzonych noworodków). 24 przypadki IChP wykryto w okresie przejściowym. Po wprowadzeniu szczepionki PCV7, w porównaniu z okresem przed jej wprowadzeniem, stwierdzono:
– rzadsze występowanie IChP wśród noworodków i niemowląt do 90. dnia życia (odpowiednio w przeliczeniu na 100 000 żywo urodzonych noworodków: 7,2 vs 11,8; RRR*: 39% [95% CI: 15-56]) oraz w poszczególnych okresach życia (RRR odpowiednio: 0-30. dnia życia: 39%; 31.-60. dnia życia: 45%; 61.-90. dnia życia: 32%);
– podobną częstość występowania poszczególnych klinicznych postaci IChP (odpowiednio wśród wszystkich IChP: izolowana bakteriemia – 62 vs 66%; zapalenie płuc – 19 vs 18%; zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – 16 vs 15%; zapalenia stawów lub kości i szpiku – 4 vs 1%);
– podobne ryzyko zgonu z powodu IChP (odpowiednio: 2 vs 4 przypadki; RR*: 1,91 [95% CI: 0,41-8,93]);
– rzadsze występowanie IChP wywołanej przez typy serologiczne S. pneumoniae zawarte w szczepionce (odpowiednio w przeliczeniu na 100 000 żywo urodzonych noworodków: 2,4 vs 7,3; RRR*: 67%; p <0,001), a podobną częstość występowania IChP wywołanej przez typy serologiczne niezawarte w szczepionce (serotypy oceniano dopiero od lipca 1998 r.);
– rzadsze występowanie IChP wywołanej przez zawarte w szczepionce typy serologiczne S. pneumoniae oporne na penicylinę, cefotaksym lub erytromycynę (odpowiednio w przeliczeniu na 100 000 żywo urodzonych noworodków: 0,57 vs 2,3; RRR: 75%; p<0,001) i w mniejszym stopniu przez serotypy wrażliwe (odpowiednio w przeliczeniu na 100 000 żywo urodzonych noworodków: 1,9 vs 4,0; RRR*: 53%; p = 0,03), a podobną częstość występowania IChP wywołanej przez niezawarte w szczepionce typy serologiczne S. pneumoniae oporne i wrażliwe na penicylinę, cefotaksym lub erytromycynę.
(* obliczone przez autora opracowania na podstawie danych zawartych w artykule)
Wniosek
Szczepienie dzieci w wieku 2.-23. miesiąca życia 7-walentną, skoniugowaną szczepionką przeciwkoS. pneumoniae zmniejszyło częstość występowania inwazyjnej choroby pneumokokowej wśród noworodków i niemowląt do 90. dnia życia w porównaniu z okresem przed szczepieniem.
Opracowała dr med. Bożena Dubiel
Konsultowała prof. dr hab. med. Waleria Hryniewicz
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego w Warszawie
